Początki szkoły znanej dzisiaj pod nazwą Zespół Szkół Zawodowych w Szprotawie wiążą się nie ze Szprotawą lecz z Bytomiem Odrzańskim, gdzie w 1947 roku powstała Publiczna Średnia Szkoła Zawodowa. Pierwszym dyrektorem tej szkoły został Stanisław Milewski (1947 - 1952) . Początkowo szkoła kształciła w dwu kierunkach: ogólnozawodowym i metalowym. W 1948 r. doszedł kierunek odzieżowy. Pierwsze lata powojenne były okresem, w którym bardzo wiele osób korzystało z możliwości uzupełnienia swojego wykształcenia. Stąd na listach uczniów figurują daty urodzenia od 1919 do 1933 roku, zaś w rubryce zawód widnieją wpisy: szewc, buchalter czy sklepowa; jednak przy większości nazwisk figuruje adnotacja przy rodzicach. Mimo, że szkoła rozpoczęła swoje funkcjonowanie w bardzo trudnych latach powojennych (o trudnościach tych świadczą między innymi zachowane w archiwum szkoły pisma szkolne pisane na odwrotach druków niemieckich sprzed wojny) w 1950 roku funkcjonował sklepik szkolny, chór oraz gazetka ścienna, składająca się z 6 działów:
1) dział polityczny,
2) dział ZMP,
3) dział sportowy,
4) dział artykułów na wolne tematy,
5) dział humoru i satyry,
6) zagadki i rebusy
      W Bytomiu Odrzańskim szkoła funkcjonowała do 1952 roku, kiedy to została przeniesiona do Małomic. W Małomicach zmienia nazwę na Zasadniczą Szkołę Odlewniczą. Dyrektorem szkoły zostaje Bolesław Marchelewski (1952 - 1955). Zasadnicza Szkoła Odlewnicza w Małomicach kształciła w trzech zawodach związanych z istniejącymi w Małomicach i Szprotawie zakładami pracy: formierz odlewnik, modelarz oraz blacharz. Praktyczna nauka zawodu odbywała się w Dolnośląskich zakładach Odlewniczych w Szprotawie oraz w Fabryce Wyrobów Blaszanych w Małomicach. Kierownikiem warsztatów był Michał Forszpaniak. Szkoła posiadała także internat, którego kierownikiem był Szymon Romaszewski. Wyobrażenie o ZSO w Małomicach daje nam "Roczne opisowe sprawozdanie dyrektora ZSO w Małomicach za rok szkolny 1954/55". Czytamy w nim, że kierunek odlewniczy (specjalność: formierz-odlewnik) składał się z 4 oddziałów (2 klasy pierwsze i 2 klasy drugie). Kierunek blacharski (specjalność: blacharz maszynowy) tworzyły 2 oddziały (1 klasa pierwsza i 1 druga). Razem szkoła liczyła 166 uczniów. W szkole działały następujące koła naukowe:
- młody technik,
- koło polonistyczne,
- koło matematyczno-fizyczne,
- koło sportowe "Zryw".
      Personel pedagogiczny składał się z 5 osób, w tym 2 dochodzących. 1 nauczyciel posiadał wykształcenie wyższe, 3 średnie i 1 "niewykwalifikowany". Personel warsztatów składał się z 7 nauczycieli. Grono pedagogiczne składało się więc z 12 nauczycieli. Personel pedagogiczny internatu tworzyło 5 osób. Jak dalej dowiadujemy się ze "Sprawozdania" spośród pracowników pedagogicznych do PZPR należało 9 osób, 1 do ZMP; pozostali byli "bezpartyjni". Szkołę w Małomicach ukończyło łącznie 224 absolwentów.
      Przyczyną podjęcia decyzji o przeniesieniu szkoły z Małomic do Szprotawy było niedostosowanie obiektów szkolnych do wzrastającej liczby uczniów. W przeprowadzce aktywnie pomagają DZO. Swoją działalność w Szprotawie szkoła rozpoczęła w roku szkolnym 1956/57. Dyrektorem szkoły jest wtedy Jan Rogula (1955 - 1960). Początkowo szkoła w Szprotawie kształci w dwu zawodach: formierz odlewnik i ślusarz uniwersalny. Dalsze istotne zmiany następują w latach 60-ych. Od roku 1960 dyrektorem szkoły jest Kazimierz Mamak (1960 - 1962). Właśnie w czasie jego dyrektorowania w 1961 roku szkoła zmieniła nazwę z Zasadniczej Szkoły Odlewniczej na Zasadniczą Szkołę Zawodową. Zmiana nazwy wiązała się z powiększeniem ilości profili kształcenia o ślusarza usługowego, mechanika maszyn rolniczych, gospodarstwo domowe i zbiorowe. Oddziały wielozawodowe pojawiły się w roku szkolnym 1963/64. W tym właśnie roku szkolnym szkołę tworzą następujące oddziały:
- gospodarstwo domowe i zbiorowe (6 oddziałów)
- mechanik maszyn rolniczych (3 oddziały)
- formierz-odlewnik (2 oddziały)
- ślusarz (1 oddział)
- oddziały wielozawodowe (3)
Ogółem 15 oddziałów.
      Budynek przy placu Ewangelickim, do którego przeniesiono szkołę, spełniał początkowo kilka funkcji. Główna część budynku była przeznaczona na internat. W tym samym budynku mieściła się również kuchnia, stołówka, pomieszczenia biurowe oraz z braku piwnicy kotłownia. Pierwsze i początkowo jedyne trzy gabinety lekcyjne to:
- pracownia fizyki z matematyką,
- pracownia humanistyczna
- pracownia technologii.
W latach 1959 - 1963 liczba gabinetów lekcyjnych wzrosła do 9, dzięki między innymi adaptacji osobnego budynku na internat szkolny. Nadal jednak szkoła nie posiada sali gimnastycznej, pomieszczenia na bibliotekę szkolną.
      W 1961 roku na terenie szkoły funkcjonują zespoły: teatralny, taneczny, wyświetlania filmów oraz chór. Jest także redagowana gazetka odlewnicza, której opiekunem jest Kazimierz Wiśniewski. Poza tym oczywiście działają "obowiązkowe" organizacje młodzieżowe: ZMS, PCK, SKO, ZHP, TPPR, itp.
      W 1962 roku następuje kolejna zmiana na stanowisku dyrektora szkoły i funkcję tę obejmuje Anatol Sulima (1962 - 1967). Pod koniec lat 60-ych szkoła posiada internat (70 miejsc) ze stołówką i warsztaty gastronomiczne (od 1962). Zanim szkoła rozpoczęła swój dynamiczny rozwój w latach 70-ych, przekształcając się w Zespół Szkół Zawodowych relacje ilościowe uczniów, nauczycieli oraz absolwentów kształtowały się następująco:

      Istnienie Liceum Zawodowego datuje się na początek lat 70-ych. Dyrektorem szkoły był w tym czasie Kazimierz Jarguz (1968 - 1977). W roku szkolnym 1972/3 pojawia się pierwszy oddział LZ o kierunku mechanicznym. W roku szk. 1976/77 powstało LZ o specjalności ogólnogospodarczej, a rok później gastronomicznej. W roku1972 szkoła otworzyła nowy internat na 250 miejsc oraz zaadoptowała baraki przy internacie na warsztaty gastronomiczne.
      W 1977 roku dyrektorem szkoły zostaje Stefan Dudra (1977 - 1985). O stałym rozwoju szkoły świadczy fakt, że w 1978 roku pracowało w niej 33 nauczycieli. Imponująco także prezentuje się lista olimpiad i konkursów realizowanych w roku szkolnym 1979/80.
- XXV Ogólnopolski Konkurs Recytatorski
- Ogólnopolski Konkurs Piosenki Radzieckiej
- Obchody Dni Kultury i Sportu
- Ogólnopolski Festiwal Piosenki Harcerskiej "Siedlce 80"
- X Ogólnopolski Konkurs Recytatorski Poezji i Prozy Rosyjskiej i Radzieckiej
- Wojewódzki Przegląd Form Muzycznych i Wokalnych "Lubuska Estrada Młodych"
- Współzawodnictwo "Klub Otwartych Szkół"
- Dni Kultury Oświaty Książki i Prasy
- Ogólnopolski Konkurs "Młodość - Trzeźwość"
- VIII Konkurs Krasomówczy MT
- VIII Ogólnopolski Turniej Krajoznawczy
- XXI Olimpiada Wiedzy o Polsce i Świecie Współczesnym
- Olimpiada Wiedzy Technicznej
- Olimpiada Fizyczna
- Olimpiada Literatury i Języka Polskiego
- Olimpiada Języka Rosyjskiego
- XIII Zawody Matematyczne
- Konkurs o Najlepszego Ucznia w Zawodzie Kucharz

      W czerwcu 1978 roku dyrektor szkoły zwrócił się do Kuratorium Oświaty i Wychowania w Zielonej Górze z propozycją nadania szkole imienia Marii Dąbrowskiej. Patronkę szkoły wybrała młodzież szkolna w drodze plebiscytu. Wniosek akceptowała także dyrekcja, grono, a nawet Podstawowa Organizacja Partyjna. Uroczystość nadania imienia przewidziano na październik 1978 roku. Jednak władze oświatowe na patrona szkoły wybrały Aleksandra Zawadzkiego - "wybitnego działacza społecznego i politycznego, górnika i komunistę, (...) postać ze wszech miar godną szacunku i naśladowania". Swego niechcianego patrona szkoła pozbyła się dopiero w .... roku.
      W latach 80-ych nastąpił bardzo wyraźny wzrost liczby uczniów, co wiązało się w dużej mierze z pojawieniem się nowych profili oraz typów szkół. Szkoła zmieniła nazwę z Zasadniczej Szkoły Zawodowej na Zespół Szkół Zawodowych wraz z pojawieniem się od 1.09.1972 roku Liceum Zawodowego (początkowo tylko o kierunku mechanicznym, a następnie także gastronomicznym). W latach 80-ych zaczęto tworzyć klasy specjalne dla uczniów upośledzonych w stopniu lekkim (w zawodach: kucharz i ślusarz). Oficjalnie Zasadnicza Szkoła Zawodowa Specjalna stanowi część Zespołu Szkół Zawodowych w Szprotawie od 1.09.1983 roku. O szybko wzrastającej ilości uczniów ZSZ na początku lat 80-ych świadczy zestawienie ilościowe z roku szkolnego 1983/84.

      Funkcję dyrektora szkoły sprawował wówczas Stefan Dudra (1977 - 1985). W 1985 roku dyrektorem został Stanisław Paprocki, który funkcję tę pełnił do roku 1997.
      Lata 90-e przyniosły kolejne istotne zmiany. W lutym 1992 roku powołano do życia Zaoczne Technikum kierunku gastronomicznego, zaś we wrześniu 1998 rozpoczęły się zajęcia w Zaocznym Technikum kierunku mechanicznego.
W roku szkolnym 1992/93 w systemie dziennym uczy się już 972 uczniów, co obrazuje poniższa tabela.

      Zrozumiałe, że tak rozbudowana szkoła nie była w stanie pomieścić się w budynku przy pl. Ewangelickim, dysponującym 10 gabinetami lekcyjnymi oraz trzema gabinetami w budynku Ośrodka Szkolno-Wychowawczego przy ówczesnej ulicy K. Marksa (dziś Kopernika). Początkowo próbowano rozwiązać problem wprowadzeniem systemu dwuzmianowego. Ze względu na fakt, że znaczna część uczniów dojeżdżała do szkoły, pojawiły się trudności z ułożeniem planu, który uwzględniałby ich możliwości dotarcia do szkoły i powrotu do domu po zakończonych zajęciach. Okazją do zmiany tego uciążliwego zarówno dla uczniów, jak i nauczycieli stanu rzeczy było wprowadzenie do szkół lekcji religii, gdyż dało to możliwość wynajęcia sal lekcyjnych w znajdującym się w pobliżu szkoły Domu Katechetycznym. Aby zlikwidować naukę na dwie zmiany starano się dodatkowo wynajmować pomieszczenia także w innych instytucjach (LOK, GS), jednak ze względu na odległość i nieprzystosowanie pomieszczeń do potrzeb szkolnych, były to rozwiązania krótkotrwałe. Przy stale wzrastającej liczbie uczniów przeprowadzka do nowego budynku stawała się koniecznością. W 1990 roku szprotawski garnizon został opuszczony przez wyjeżdżające z Polski oddziały Armii Radzieckiej. Dzięki temu Zespół Szkół Zawodowych przejął 4 budynki znajdujące się na terenie dawnych koszar (salę kinową, stołówkę, budynek koszarowy, salę gimnastyczną). Remont budynku koszarowego przebiegał w kilku etapach. W pierwszej kolejności zaadoptowano zachodnie skrzydło budynku, w którym zajęcia lekcyjne zaczęto prowadzić w lutym 1994 roku. Przeprowadzka całej szkoły z pl. Ewangelickiego do budynku przy ulicy Koszarowej nastąpiła w roku 1997 i w całości rozwiązała dotychczasowe problemy lokalowe. Niestety niezagospodarowane pozostały dwa kolejne budynki: dawnego kina oraz stołówki. W planach kino miało się stać drugą salą gimnastyczną, natomiast w budynku po stołówce zamierzano zorganizować Centrum Kształcenia Praktycznego dla kierunków gastronomiczno - hotelarskich. Obydwa te projekty nie zostały jednak zrealizowane ze względu na brak środków finansowych. Nad przeniesieniem szkoły do budynku przy ulicy Koszarowej sprawował pieczę nowo wybrany dyrektor Zespołu Szkół Zawodowych - Leonard Kretowicz (1997 - 2002).
      Kolejnym wyzwaniem, przed którym stanęła szkoła pod koniec lat 90-ych, okazała się konieczność przeniesienia warsztatów szkolnych kierunku mechanicznego. Dotychczas znajdowały się one na terenie Dolnośląskich Zakładów Odlewniczych, które w 1999 roku postawiono w stan likwidacji. Wyposażenie warsztatów przeniesione zostało do zaadoptowanych pomieszczeń w szkolnych piwnicach przekształcając się w szkolne pracownie ćwiczeń praktycznych.
      Najwyższy stan osobowy szkoła osiągnęła w roku szkolnym 1999/2000. Zespół Szkół Zawodowych tworzyło wówczas:

      Ostatnia zmiana w nazwie szkoły nastąpiła 15 marca 2002 roku, kiedy to Starostwo Powiatowe w Żaganiu na wniosek społeczności szkolnej nadało Zespołowi Szkół Zawodowych w Szprotawie imię Stanisława Staszica.